ข้าวขาวที่ปลูกกันอยู่โดยทั่วไปมีหลายพันธุ์ เช่น ข้าวเสาไห้สระบุรี ข้าวเหนียวกอเดียว ข้าวเหลืองอ่อน ข้าวเหลืองประทิว ฯลฯ โดยส่วนใหญ่แล้วคนทั่วไปมักเข้าใจผิดว่าข้าวขาวคือข้าวเสาไห้จริงๆแล้วข้าวเสาไห้ก็คือข้าวชนิดหนึ่งของข้าวขาว
ข้าวเสาไห้
ข้าวเสาไห้นั้นจะมีลักษณะที่โดดเด่น คือ เมล็ดสวย เรียวยาว ถ้าเป็นข้าวเกี่ยวจะเป็นข้าวเคี่ยว คือ หุงขึ้นหม้อ ถ้าเป็นข้าวใหม่เมื่อหุงแล้วจะนุ่มหอมมีลักษณะคล้ายกับข้าวหอมมะลิทั่วไป
นิยมปลูกที่ บ้านเสาไห้ ตำบลเสาไห้ อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
ข้าวเสาไห้เป็นข้าวที่มีคุณภาพและเป็นสัญลักษณ์ของชาวบ้านเสาไห้ จึงสร้างชื่อเสียงให้กับชาวสระบุรีได้มาก และสามารถสร้างอาชีพให้กับเกษตรกร ชาวสระบุรี ซึ่งเป็นรายได้หลักสำหรับเลี้ยงครอบครัว
รายได้หลักของชาวเสาไห้ คือ ข้าว และยังเป็นข้าวพันธุ์ดี และมีชื่อเสียง จึงเป็นที่ต้องการของคนทั่วไป โดยเฉพาะบุคคลที่บริโภคข้าวเป็นหลักอย่างคนไทยจึงสามารถทำรายได้ให้กับชาวบ้าน และประเทศไทย
ข้าวเหนียวกอเดียว
เป็นข้าวพันธุ์พื้นเมืองที่มีลักษณะลักษณะพิเศษดีเด่น คือ ทรงกอตั้งตรง แตกกอดี อายุเบา ออกดอกระหว่างวันที่ 25-30 กันยายน เก็บเกี่ยววันที่ 25 ตุลาคม เร็วกว่า พันธุ์กข6 ประมาณ 2 สัปดาห์ ให้ผลผลิตต่อไร่สูงในสภาพนาดอน ประมาณ 450-500 กิโลกรัมต่อไร่ เหมาะสำหรับพื้นที่นาดอนภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ฝนหมดเร็ว รูปร่างเมล็ดเรียวยาว ข้าวสารสวย ขาวนวล คุณภาพข้าวสุกเหนียวนุ่ม และมีกลิ่นหอมเหมือนพันธุ์กข6 แต่นำไปขัดสีได้ข้าวเต็มเมล็ดและต้นข้าวมากกว่า จำหน่ายได้ในราคาระดับเดียวกันหรือสูงกว่าข้าวพันธุ์กข6 เป็นที่ต้องการของตลาดท้องถิ่นและมีตลาดรับซื้อที่แน่นอน แต่มีข้อควรระวังคือ ไม่มีความต้านทานต่อโรคไหม้ อย่างไรก็ตาม เมื่อเกษตรกรเก็บเมล็ดพันธุ์เองและปลูกต่อเนื่องกันยาวนาน ความบริสุทธิ์ในสายพันธุ์จึงน้อยลง มีความแตกต่างกันในลักษณะของสายพันธุ์มากขึ้น ทั้งที่อยู่ในพื้นที่เดียวกัน เพื่อคงฐานพันธุกรรมข้าวให้แตกต่างจาก กข6 และอนุรักษ์พันธุ์ข้าวพื้นเมืองให้คงความหลากหลายในพื้นที่ไว้ ให้เป็นทางเลือกของเกษตรกรนำไปใช้ประโยชน์ ศูนย์วิจัยข้าวสกลนครจึงได้รวบรวม คัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์ข้าวเหนียวกอเดียว ตั้งแต่ปี 2549 -2552 โดยคัดเลือกสายพันธุ์ที่มีลักษณะทางการเกษตรและคุณสมบัติเมล็ดดี ตรงตามความต้องการของเกษตรกร ประเมินการเจริญเติบโตและผลผลิต ได้สายพันธุ์ SKNC06002-2 และ SKNC06001-3 ให้ผลผลิตเฉลี่ย 602 และ 574 กิโลกรัมต่อไร่ ตามลำดับ สูงกว่าพันธุ์เปรียบเทียบมาตรฐานหางยี 71 ที่ให้ผลผลิต 501 กิโลกรัมต่อไร่ 20 และ 14 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ ในฤดูนาปี 2553 จะปลูกเปรียบเทียบผลผลิต เพื่อคัดเลือกให้ได้สายพันธุ์ดีเด่นต่อไป
ข้าวเหลืองอ่อน
เป็นข้าวพันธุ์พื้นเมืองของจังหวัดพิจิตร ปลูกในฤดูนาปี มีอะมีโลสอยู่ระดับปานกลางประมาณ 20 – 22 เมล็ดข้าวมีขนาดปานกลาง ข้าวสุกจะมีลักษณะค่อนข้างนุ่ม เมื่อหุงข้าวสุกทิ้งไว้นานๆ ข้าวก็ยังคงไม่แข็งตัว เหมาะสำหรับผู้บริโภคที่นิยมข้าวที่ไม่แข็ง หุงตอนเช้า สามารถเก็บไว้ทานตอนเย็นได้
ข้าวเหลืองประทิว
เป็นข้าวพันธุ์พื้นเมืองของภาคใต้ ยังมีอีกชนิดหนึ่งที่ฟังชื่อแล้วก็เรียกความสนใจได้ดีทีเดียว อย่าง “ข้าวเหลืองปะทิว” ซึ่งถือเป็นข้าวพันธุ์พื้นเมืองของอำเภอปะทิว จังหวัดชุมพร มีอายุมานานกว่าสองร้อยปีแล้ว
ตามประวัติที่รวบรวมไว้กล่าวว่า มีการปลูกข้าวเหลืองปะทิวขึ้นครั้งแรก ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2340 ณ บ้านเกาะหรือเกาะชะอม เขตพื้นที่หัวเมืองยิ่ง ซึ่งต่อมา เจ้าเมืองปะทิวได้แพร่ขยายพันธ์ข้าวนี้ไปสู่ชุมชนบ้านดอนตะเคียน บ้านหัวนอน และบ้านดอนแตง ต่อมาในปี พ.ศ. 2400 ได้ขยายการทำนาปลูกข้าวนี้ไปสู่ตำบลดอนยาง ตำบลปากคลอง ตำบลสะพลี บริเวณบ้านคลองช้างตาย (บ้านปากด่าน) และขยายพื้นที่ปลูกไปเรื่อยๆ จนมีคนต่างถิ่นนำเอาเมล็ดข้าวเหลือปะทิวนี้ไปปลูกในจังหวัดอื่นๆ ด้วย อาทิ เพชรบุรี ราชบุรี ฯลฯ จนกระทั่งปี พ.ศ. 2498 กรมการข้าวในสมัยนั้น ได้นำเมล็ดพันธุ์ข้าวเหลืองปะทิวไปปลูกแบบคัดเลือกสายพันธุ์ (แบบคัดเมล็ดพันธุ์บริสุทธิ์) จนได้รับการพิจารณาให้เป็นพันธุ์รับรอง ชื่อข้าวพันธุ์เหลืองปะทิว 123 ในปี พ.ศ. 2508 ต่อมาปีพ.ศ. 2551 ข้าวเหลืองปะทิวชุมพร (KhaoLeuang Patew Chumphon)ได้รับขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI)โดยใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวเหลืองปะทิว 123
คุณลักษณะพิเศษที่โดดเด่นของข้าวเหลืองปะทิว คือ เป็นข้าวเจ้าที่ไวต่อช่วงแสง ปลูกได้ปีละ 1 ครั้ง ลำต้นและใบสีเขียว สูงประมาณ 150 เซนติเมตร ใบกว้างและยาว คอรวงยาว ข้าวเปลือกสีเหลือง เมล็ดยาวเรียว และจะออกดอกระหว่างวันที่ 25-30 พ.ย.ของทุกปีและธันวาคมเป็นช่วงเก็บเกี่ยว
ส่วนคุณสมบัติด้านโภชนาการ พบว่า ข้าวเหลืองปะทิวมีปริมาณของสารแอมิโลสสูง 29-32% เมื่อหุงสุกจะมีลักษณะร่วน ข้าวไม่จับตัวเป็นก้อน ค่อนข้างแข็ง หุงขึ้นหม้อ ที่สำคัญยังสามารถนำมาแปรรูปที่หลายคนนิยมเอามาทำเป็นเส้นขนมจีน เพราะทำให้เส้นเหนียวนุ่ม ทานกำลังดี
ขอบคุณข้อมูลจาก 2845goodrices/prapheth-khxng-khaw/khaw-khaw